Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, πνευματική ιδιοκτησία ή πνευματικά δικαιώματα ονομάζονται τα αποκλειστικά δικαιώματα των πνευματικών δημιουργών στο έργο τους.

Παραχωρούνται από το νόμο για ορισμένο χρόνο για να απαγορεύσουν σε τρίτους τη χρήση των έργων χωρίς την άδεια του δημιουργού. Το πνευματικό δικαίωμα υφίσταται σε έργα λογοτεχνίας και τέχνης, όπως βιβλία, θέατρο, ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία. αρχιτεκτονική αλλά και άλλες δημιουργίες όπως λογισμικό ή βάσεις δεδομένων (databases). Περιλαμβάνει το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού δεσμού του δημιουργού του προς αυτό (ηθικό δικαίωμα). Το πνευματικό δικαίωμα αποκτάται αυτοδικαίως χωρίς να απαιτείται αίτηση του δημιουργού ή καταχώριση του έργου σε κάποια υπηρεσία.

Στην Ελλάδα θεμελιώδης είναι ο νόμος 2121/1993 (ΦΕΚ Α/25. 4/3/93) ο οποίος, εμπνεόμενος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Διανοητικής Ιδιοκτησίας, αναθεωρεί την προηγούμενη νομοθεσία του 1920 και συμμορφώνεται με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Ο νόμος αυτός τροποποιήθηκε δραστικά σε πολλές διατάξεις του με το άρθρο 8 του νόμου 2557/1997 (ΦΕΚ Α/271/1997) σε εφαρμογή των Οδηγιών 93/83/ΕΟΚ και 93/98/ΕΟΚ.

Ο αρμόδιος οργανισμός είναι ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας και πιο συγκεκριμένα στην ιστοσελίδα του Νέες Τεχνολογίες αναφέρεται χαρακτηριστικά:

Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η προστασία των ιστοσελίδων ως αυτόνομων έργων. Κατ αρχάς, μια ιστοσελίδα στις περισσότερες περιπτώσεις περιέχει άλλα έργα, όπως λογισμικό, εικόνες, κείμενα και ήχους, τα οποία. εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου θα προστατεύονται αυτοτελώς. Ένα έργο προστατεύεται εξίσου είτε είναι ενσωματωμένο σε κάποιο υλικό φορέα (πχ. έντυπο ή cd), είτε βρίσκεται σε ένα διαδικτυακό τόπο (πχ. μια φωτογραφία χαίρει της ίδιας προστασίας είτε είναι τυπωμένη σε μια εφημερίδα είτε παρουσιάζεται στο διαδικτυακό κόμβο μιας εφημερίδας). Η χρήση κάθε ψηφιακού επιγραμμικού (online) έργου υπόκειται στις διατάξεις του νόμου, όπως ακριβώς και όταν διατίθεται σε οποιαδήποτε εκτός δικτύου μορφή.

Η ίδια η ιστοσελίδα αυτόνομα μπορεί να προστατευτεί ως έργο ακόμα και χωρίς να εμπίπτει σε μια από τις αναφερόμενες ενδεικτικές κατηγορίες έργων του αρ. 2 Ν.2121/93. Σε ορισμένες περιπτώσεις θα μπορούσε να εμπίπτει στην έννοια της βάσης δεδομένων ενώ εναλλακτικά θα μπορούσαν να προστατευτούν ορισμένα μέρη της (τα οποία την απαρτίζουν) ως έργα, εάν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου.»

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν προστατεύονται βάσει του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας οι ιδέες, οι διαδικασίες, οι μέθοδοι λειτουργίας ή οι μαθηματικές έννοιες καθεαυτές.

Επίσης. οι άδειες Creative Commons προέρχονται από τον ομώνυμο μη κερδοσκοπικό οργανισμό που εκδίδει 6 διαφορετικές άδειες χρήσης πνευματικών δικαιωμάτων, οι οποίες επιτρέπουν την ελεύθερη διακίνηση πνευματικών έργων μέσω του Internet και ταυτόχρονα προστατεύουν τον δημιουργό τους.

Η Creative Commons (CC) είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση αφιερωμένη στην επέκταση του εύρους των πνευματικών έργων που είναι διαθέσιμα για να βασιστούν σε αυτά και άλλα έργα και να μοιραστούν νόμιμα. Η οργάνωση έχει εκδώσει διάφορες άδειες πνευματικών δικαιωμάτων γνωστές ως άδειες Creative Commons. Αυτές οι άδειες επιτρέπουν στους δημιουργούς να δηλώσουν εύκολα ποια δικαιώματα διατηρούν, και ποια δικαιώματα παραμερίζουν προς όφελος άλλων δημιουργών.

Γενικά, σχετικά με τα eTwinning έργα, εφόσον πρόκειται για χρήση δημιουργιών για εκπαιδευτικούς σκοπούς, μικρές παραθέσεις πηγών μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εφόσον η πηγή προέλευσης αναφέρεται ρητά. Εικόνες, φιλμ, ήχος και άλλο πολυμεσικό υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί εφόσον έχει δημιουργηθεί από τη σχολική μονάδα, ή αν ο ιδιοκτήτης έχει παραχωρήσει σχετική άδεια χρήσης, ή αν έχει ληφθεί από ελεύθερες πηγές, π.χ. Clip Art.

Είναι ευθύνη του συμμετέχοντα να μην παραβιάζονται τα δικαιώματα, που περιλαμβάνονται, χωρίς να περιορίζονται σε αυτά, τα πνευματικά δικαιώματα ή η πνευματική ιδιοκτησία κ.λπ. ενός άλλου ατόμου, μίας ομάδας ή οντότητας. Όλες οι εικόνες πρέπει να μην υπόκεινται σε πνευματικά δικαιώματα, πρέπει να είναι πρωτότυπες, αλλιώς απαιτείται η άδεια του ιδιοκτήτη. Αν ο συμμετέχων αποκτήσει την άδεια από τον ιδιοκτήτη των πνευματικών δικαιωμάτων να χρησιμοποιήσει μουσική, φωτογραφίες ή εικόνες, πρέπει να υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για την εν λόγω άδεια, αν αυτό ζητηθεί.

Αν κάνετε μια ενδελεχή έρευνα στον Ιστό, θα ανακαλύψετε ότι υπάρχουν sites που προωθούν εντελώς δωρεάν περιεχόμενο, όπως φωτογραφίες, τραγούδια, κείμενα και άλλα. Στόχος; Να μπορεί οποιοσδήποτε θέλει,να χρησιμοποιεί τη δουλειά ανθρώπων που -πολύ απλά- επιθυμούν να δουν τα έργα τους να κυκλοφορούν ευρέως και να γίνονται γνωστά σε εκατομμύρια χρήστες.

Για παράδειγμα, η «Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ, www.eellak. gr), στο πλαίσιο των δράσεών της για την προώθηση του Ανοιχτού Περιεχομένου, διαθέτει το ψηφιακό μουσικό ραδιόφωνο ccradio. ellak.gr». Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο site, «το ψηφιακό μουσικό ραδιόφωνο ccradio.ellak.gr είναι μια υπηρεσία που απευθύνεται κυρίως σε όσους θέλουν να αναπαράγουν δημόσια στους χώρους τους μουσική που διανέμεται ελεύθερα με άδειες Creative Commons (www. creativecommons.gr) και δεν δημιουργεί (οικονομικές) απαιτήσεις από φορείς συλλογικής διαχείρισης».

Αυτή η δυνατότητα μπορεί πιθανώς να δώσει λύσεις σε όσους αναγκάζονται να πληρώνουν κάθε χρόνο πνευματικά δικαιώματα προκειμένου να έχουν μουσική ραδιοφώνου σε καταστήματα και δημόσιους χώρους.

Αλλά και σε όσους θέλουν να βάλουν δωρεάν ραδιόφωνο σε blog ή σε site. Επίσης, η δωρεάν «κυκλοφορία» υλικού επιτρέπει στον καλλιτέχνη και το δημιουργό να επιλέγουν μόνοι τους πώς θα διαθέτουν το προϊόν τους, χωρίς να χρειάζεται μεσολάβηση.

Αλλες πηγές

Δωρεάν τραγούδια μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χωρίς καμία υποχρέωση και μέσω του jamendo.com. Εδώ θα βρείτε «χύμα» τραγούδια, αλλά και κατηγοριοποιημένες επιλογές που εμφανίζονται ως «ραδιόφωνα», προκειμένου να βρίσκετε το είδος της μουσικής που θέλετε συγκεντρωμένο σε μία ιστοσελίδα.

Αλλά αν έχετε δικό σας blog ή site, δεν χρειάζεται να περιοριστείτε μόνο στη μουσική, το http://foter.com σας δίνει δωρεάν πρόσβαση σε εκατομμύρια φωτογραφίες, που μπορείτε να χρησιμοποιείτε όποτε και όσο συχνά θέλετε εσείς. Το ίδιο φυσικά κάνει και το πολύ πολύ γνωστότερο www.flickr.com, αλλά όσο περισσότερα site με υλικό ελεύθερης πρόσβασης έχετε στα «αγαπημένα» σας, τόσο το καλύτερο. Καλό σερφάρισμα!

Για περισσότερα, επισκεφθείτε (ενδεικτικά) και τα:

* http://foter.com

* www.jamendo.com 

*  www.flickr.com 

*  http://ccradio.ellak.gr/# 

*  www.creativecommons.gr/?p=1566   

Περισσότερα για την σωστή και ασφαλή χρήση του διαδικτύου δείτε στο http://internet-safety.sch.gr/.